Geschiedenis van de Wamberg
Het
landgoed de Wamberg ligt nabij Rosmalen en Berlicum, binnen de
gemeentegrenzen van Sint-Michielsgestel.
De
Wamberg is gedeeltelijk openbaar toegankelijk.
In 1996 zijn twee wandelroutes aangelegd.
Op
deze webstek vindt u ook een pagina over de natuur van de
Wamberg
Op deze pagina een schets van de
gebouwen, de bewoners
en de bereikbaarheid.
Het 'speelhuis'
De Wamberg is ongeveer 182 hectare groot. Het landsgoed bevat onder meer speelhuizen, boerderijen, een tuinmanswoning en een koetshuis met poort. Daarnaast kent de Wamberg parkbossen met eeuwenoude bomen en onderling verbonden vijvers.
De Wambergse Hoeve of de Grote Wamberg is de oorspronkelijke stichtingsboerderij. Deze ligt naast het poortgebouw en dateert uit de tweede helft van de 14de eeuw.
Ongeveer twee eeuwen later moet de Wamberg zijn uitgebreid met een herenhuis. Sporen ervan zijn nog zichtbaar in het huidige speelhuis.
Tegen de Wambergse Hoeve aan is rond 1550 een koets- en jachthuis gebouwd. De Limburgse toegangspoort dateert van ongeveer 1900.
Het hoofdgebouw of 'speelhuis' dateert van de jaren rond 1930.
De rechtervleugel deed dienst voor het personeel.
Juist vóór 1900 werd de vroegere portiers- of tuinmanswoning gebouwd. Het aantrekkelijke pand, dat doet denken aan het 'huis van Hans en Grietje', staat bij de noordwestelijke toegang.
Aan de oostzijde van de Loofaert staat een schitterend bewaard gebleven speelhuis: Eikenlust. Het pand heette vroeger 'Nieuwe Wamberg' en komt al voor in geschriften van 1370.
Eikenlust
De tuinmanswoning
(foto: I.A.B. Smit)
De bouwstijl van de tuinmanswoning grijpt terug naar tradities uit de 16de en 17de eeuw. De stenen schouw moet mooi versierd zijn met engeltjes, familiewapens en rozetten. De achterwand ervan is betegeld in de kleuren groen en geel. Dit zijn de kleuren van de familie Van Rijckevorsel, van wie de naam al enige eeuwen is verbonden aan het landgoed.
Dorus Abelen was de eerste tuinman die in het huis woonde. In het Brabants Dagblad haalde zijn kleinzoon een aardige herinnering op.
'Mevrouw Maria van Rijckevorsel passeerde op een zomerse dag mijn moeder, die buiten onder de veranda met blote benen aardappelen zat te schillen. Toen mijn vader op het kasteel ontboden werd, kreeg hij daarvoor op zijn lazer. Zo werkte dat.'
Frans van Lanschot (1768-1851)
De stichting van 's-Hertogenbosch in 1185 was van grote invloed op Berlicum en omgeving. De groeiende stad trok handelaars en ambachtslieden. De stijgende vraag naar voedsel maakte ontginning van de woeste gronden noodzakelijk. Rond 1400 zou het gebied rondom de Wamberg grotendeels zijn ontgonnen.
De eerste bewoners
De eerste eigenaars van de Wamberg zijn niet met zekerheid bekend. Na 1366 kwam het gebied in handen van het kapittel van de Sint Janskerk in 's-Hertogenbosch. Daarna ging het over in handen van diverse families. Terugkerende problemen in de streek waren vijandelijkheden en hoogwaterstanden.
1813-1886: Van Lanschot
Rond 1735 vestigde zich een Van Lanschot vanuit Loon op Zand in 's-Hertogenbosch. Hij begon er een handel in koloniale waren.
Zijn nazaat Frans van Lanschot woonde op Sparrendaal. Kort na 1810 verwierf hij de Wamberg. Hij gebruikte dit buitenverblijf sporadisch.
In deze periode werd de Wamberg in tweeën gesplitst door een dijkweg (ongeveer de huidige Berlicumseweg). Tot die tijd vormde de moeilijk begaanbare Oude Bossche Baan de hoofdverbinding tussen de stad en Berlicum.
1768-1813 en 1888- : Van Rijckevorsel
De familie Van Rijckevorsel komt eigenlijk uit België. Rond 1684 ging een Van Rijckevorsel in 's-Hertogenbosch wonen. De familie telde nogal wat wijnkopers, artsen en politici.
Gedurende twee perioden is de familie in het bezit van de Wamberg. Enkele familieleden voerden rigoureuze verbouwingen door. Ook de aanblik van omliggende akkers en weilanden veranderde aanzienlijk.
Het speelhuis met siertuin en gracht werden uiteindelijk in 1975 verkocht, maar overige delen van het landgoed zijn nog steeds in het bezit van de familie.
(Foto: A. Schreurs. Bron: 'De Wamberg in Berlicum').
Het Sint Janslaantje gaf vanuit het kasteel uitzicht op de Sint Jan en is al herkenbaar op kaarten uit 1400. Over het Sint Janslaantje werden goederen naar de stad vervoerd. Het is de onverharde laan schuin tegenover de tuinmanswoning, aan de andere zijde van de Berlicumseweg.
Een fietstochtje naar de Wamberg!
Vanuit 's-Hertogenbosch:
Rijd naar Hintham en neem het fietspad langs de Aa.
Rijd onder de A2 door en ga linksaf. U fietst langs A2 (links) en Stenen Kamer Plas (rechts).
Het pad sluit aan op de Oude Bossche Baan. Sla hier rechtsaf.
Sla na ongeveer 500 meter schuin linksaf de onverharde laan in. Dit is het Sint Janslaantje.
Steek de Berlicumseweg over. De Wamberg ligt voor u.
Soms is de auto noodzakelijk.
Vanuit 's-Hertogenbosch:
Bijvoorbeeld:
Neem de rondweg A2.
Kies op knooppunt Hintham de A50 richting Nijmegen.
Sla direct af naar Rosmalen en Berlicum.
Sla onderaan de afrit rechtsaf de Berlicumseweg op en rijd rechtdoor.
Let op: na ongeveer 700 meter slaat u linksaf en dan direct rechtsaf. U bevindt zich op een parallelweg.
Kort daarna ligt een grasveldje naast de oprijlaan.
Parkeer hier uw auto.
De foto's zijn, tenzij anders vermeld, overgenomen uit 'De Wamberg in Berlicum' door W. van der Heijden.
Uw webmaster leende het boek bij de Openbare Bibliotheek 's-Hertogenbosch.