Haanwijk: historie van een landgoed

Landgoed Haanwijk ligt nabij het buurtschap Halder, binnen de gemeentegrenzen van Sint-Michielsgestel. Haanwijk is slechts gedeeltelijk openbaar toegankelijk. Eigenaar Brabants Landschap kan u hierover nader informeren.
Hier een schets van landschap, gebouwen en vroege bewoners. Elders op deze website lees u meer over de natuur van Haanwijk.

Gebouwen

Haanwijk is ongeveer 110 hectare groot en bevat onder meer een landhuis, bakhuisje, veerhuis en boerderijen. Diverse gebouwen staan op de Rijksmonumentenlijst.
Daarnaast kent Haanwijk parkbossen met eeuwenoude bomen, historische dijkjes en de kenmerken van een beekdallandschap.

Landhuis

Het landhuis of kasteeltje stamt deels uit 1649, en deels uit de 18de eeuw. Karakteristiek is het oude torentje. Volgens een tekening van J. de Grave (1643-1712) bestond het gebouw uit twee haaks op elkaar staande vleugels. Het torentje was er ook al! De huidige ingang dateert van 1834.

Boerderij en bakhuisje

De bij het huis aansluitende boerderij stamt uit de 18de eeuw.
Het nabijgelegen bakhuisje is mogelijk 18de eeuws en werd in 1960 hersteld.

’t Vaantje

Langs het water staat het prachtige oude veerhuis, bekend als ‘Het Vaantje’. Het veerhuis verscheen omstreeks 1810 op kaarten onder de naam ‘Visschersbril’. In de Dommel lagen ‘visscherijen’ van respectievelijk de heerlijkheid Herlaar aan de ene en het goed Maurick aan de andere zijde van de rivier. Het veerhuis lag dus strategisch!

Ook militair gezien was het een bijzonder punt. Tegenover het Vaantje ligt een ‘redoute’ (verdedigingswerk). De redoute behoorde tot het kamp van Willem II. Bij het Vaantje werd watertol geheven. Omstreeks 1800 kon men met een pontje de rivier oversteken. De veerstoep is nog zichtbaar.

Vroege bewoners

Tijdens de Romeinse tijd was in de omgeving al sprake van bewoning. Bij Halder en Ruimel zijn resten gevonden van Romeinse villa’s!
Stichters van Haanwijk zouden leden zijn geweest van het geslacht Herlaer. Archieven uit 1570 en 1590 maken voor het eerst melding van een hoeve op Haanwijk.

In 1629 liet Stedendwinger Frederik Hendrik een enorme linie om ‘s-Hertogenbosch leggen. Ter hoogte van ’t Vaantje kruiste deze linie de Dommel. Het water werd afgedamd en omgeleid.
Sporen van de linie zijn zichtbaar in de houtwal die min of meer dwars staat op de oprijlaan naar Haanwijk (zie luchtfoto’s van J. Slikker).